فیزیولوژِی دستگاه عصبی | جزوه فیزیولوژِی حواس ویژه : جزوه فیزیولوژی بخش حسی (قسمت دوم) :در این قسمت در ادامه اموزش فیزیولوژی عصب و دستگاه عصبی ، کلاس من قصد دارد تا از سیناپس سخن بگوید. برای ارتباط سلولهای عصبی برقراری ارتباط به صورت سیناپس صورت میگیرد. به گونه ای که به ارتباط کاری دو نورون در سیناپس خلاصه می شود.

انواع سیناپس

سیناپسها به دو دسته شیمیایی و الکتریکی تقسیم می شوند، در سیناپسهای شیمیایی نورون اولیه یک ماده میانجی در سیناپس آزاد می کند و این ماده میانجی بنوبه خود بر روی گیرنده ها یا رسپتورهای پروتئینی موجود درغشاء نورون بعدی عمل می کند و آنرا تحریک یا مهار می سازد. بیش از  40نوع ماده میانجی مختلف تاکنون کشف شده اند که معروفترین آنها عبارتند از استیل کولین، نوراپی نفرین، هیستامین، گاماآمینویونیریک اسید، گلوتامات، ماده  ،Pسروتونین، انکفالین، اندورفین، دینورفین و ..... در سیناپسهای الکتریکی جریان الکتریکی از یک سلول به سلول بعدی هدایت میشود و ماده میانجی در آنها وجود ندارد و هدایت در این نوع سیناپسها ،

بر خلاف سیناپسهای شیمیائی که یکطرفه است بصورت دو طرفه بوده و سرعت در آنها نیز بعلت عدم وجود ماده میانجی بیشتر است. مکانیسمی که توسط آن پتانسل عمل موجب آزاد شدن میانجی در ترمینالهای پیش سیناپسی میشود همان یون کلسیم است که از طریق انتهای نورون پیش سیناپسی بوسیله کانالهای وابسته به ولتاژ کلسیمی وارد شده و وزیکولهای محتوی ماده میانجی را تحریک و باعث آزاد شدن آنها میشود که این ماده میانجی موجب تحریک گیرنده های پس سیناپسی شده و بسته به اینکه چه کانالی را باز کند موجب تحریک یا مهار در سیناپس میشود در حقیقت این ماده میانجی نیست که ماهیت و خصوصیت سیناپس را تعیین می کند بلکه نوع کانالی که در این محل باز میشود نوع سیناپس را مشخص می کند که ممکن است تحریکی و یا مهاری باشد و یا در واقع نوع گیرنده ها تعیین کننده اثر ماده میانجی می باشند.

انتقال سیناپسی

انتقال سیناپسی همیشه از نورون پیش سیناپسی است که انتهای آن بطور کلی بزرگ شده و تکمه های انتهائی را تشکیل می دهند. این انتهاها بطورشایع بر روی دندریتها و گاهی اوقات بر روی جسم سلولی نزدیک میشود. در انتهای آکسونهای شیمیائی تکمه های سیناپسی وجود دارد که محتوی بسته های کوچکی ازمیانجی شیمیایی است و مسئول انتقال شیمیایی می باشد و هنگامیکه پتانسیل عمل به انتهای آکسون رسید کانالهای کلسیم متکی به ولتاژ آن باز شده و با ورود کلسیم به انتهای آنها عمل اگزوسیتوز ماده میانجی انجام میشود که مقدار میانجی آزاد شده با مقدار ورودی کلسیم متناسب است. همگرائی و واگرائی : وقتی .تعداد زیادی از نورونهای پیش سیناپسی بر روی یک نورون پس سیناپسی قرار می گیرد همگرایی نامیده می شود و برعکس آن زمانی که آکسون نورونهای پیش سیناپسی به شاخه های متعدد تقسیم شده و سپس هریک از این شاخه ها بر روی یک نورون پس سیناپسی قرار می گیرد واگرائی نامیده می شود .