اموزش پاتولوژی عمومی | جزوه پاتولوژی عمومی کلاس من قسمت دوم: در قسمت دوم اموزش پاتولوژی و اسیب سلولی همراه شما هستیم. در این قسمت در ادامه اموزش پاتولوژی عمومی قسمت یک سعی داریم ابتدا به فرایند های مرگ سلولی پرداخته و نکروز و اپپتوز را به طور گذار توضیح دهیم . همراه ما باشید و نظرات و انتقادات خود را برای ما ارسال نمایید.

عوامل اسیب سولی : اسیب سلولی در اثر یک سری عوامل رخ داده و این عوامل ممکن است به تنهایی و یا چندتایی باعث اسیب سلول شوند که عبارتند از :

1. محرومیت از اکسیژن
2. عوامل شیمیایی
3. عوامل فیزیکی
4. عوامل ایمنولوژیکی
5. نقص ژنتیکی
6. پیری
7. عوامل عفونی
8. عدم توازن تغذیه

در ارتباط با محرومیت از اکسیژن از نظر ترمینولوژی دو اصطلاح وجود دارد : هایپوکسی و ایسکمی هایپوکسی به معنی کاهش اکسیژن رسانی که ممکن است بعلت تنگی عروق یا کم خونی(کاهش اریتروسیت خون) یا پنمونی یامسمومیت COیا ... باشد ولی بهرحال واد مغذی دیگر به سلولها میرسد و مواد زائد انها نیز دفع میشود ولی ایسکمی به معنی قطع کامل جریان خون میباشد مثلا به
علت انسداد عروق.
تغییراتی که در سلول درمعرض استرس روی میدهد:

• کاهش ATP
• اسیب میتوکندری ها
• ورود کلسیم به سیتوپلاسم
• تجمع رادیکالهای ازاد
• تغییر نفوذپذیری غشا
• اسیب به DNAیاPRها

1.تخلیه ی ATP : ATPدر مسیرهای مختلفی مثل فسفریلاسیون اکسیداتیو یا مسیر گلیکوتیک ساخته میشود و در تولید PRها یا لیپوژنز یا نقل و انتقالات غشایی و ... شرکت میکند ؛ درصورت کاهش O2فسفریلاسیون اکسیداتیو مختل میشود و سلول از راه مصرف ATP ، GLUموردنیازش را می سازد.

• کاهش ATPگلیکولیز افزایش میابد .کاهش PHداخل سلولی(کروماتین به صورت مچاله CRUMPINGدر می اید) –لاکتیک اسید افزایش میابد – گلیکوژن کاهش میابد
• پمپ NA-Kمختل میشود .(ورود NAو Caو اب – خروج K)
• اختلال در سنتز PR

2.اسیب میتوکندری : یکی از علل اسیب میتوکندری ها همان تخلیه ی ATPاست اسیب میتوکندری به دو صورت نمایان میشود ، به هم خوردن توازن یونهای دو سوی غشا و قطبیت ان بدلیل ایجاد کانال های خاص که باعث کاهش بیشتر ATPمی شود و سرانجام باعث مرگ سلول به روش نکروز می شود. گاهی نیز اسیب به صورت ازاد شدن سیتوکروم  Cاز غشای ان به سیتوزول نمایان می شود که با
انجام واکنش های مختلف و فعال کردن PRهایی به نام پیش اپوپتوز ، باعث مزگ سلول به روش اپوپتوز می شود.

3.ورود کلسیم به داخل سیتوزول : با تغییر نفوذپذیری غشای سلول و غشای اجزای داخل سلولی ،کلسیم زیادی وارد سیتوزول میشود که واکنش های انزیمی مختلفی را فعال می کند ؛ مثلا ATPaseها که باعث کاهش بیشتر ATPمی شوند و یا فعال کردن فسفولیپازها و پروتئازها که باعث تخریب غشا و اسکلت سلولی میشوند ویا فعال شدن اندونوکلئاز ها که DNAرا تخریب میکنند و سرانجام باعث مرگ سلول به روش اپوپتوز می شوند.

4.تجمع رادیکال های ازاد : رادیکال های ازاد در لایه ی اخر خود یک الکترون ازاد دارند و پیشبرنده ی بسیاری از واکنش های تجزیه ای مثل تخریب PRها یا لیپید ها یا DNAهستند. بطور طبیعی در بدن واکنش های اکسیداسیون و احیا روی میدهد که طی انها ممکن است رادیکال های ازاد ایجاد شود مثلا برای تولید فریک در حضور فرو ،واکنش فنتون ()FENTON روی میدهد که اب اکسیژنه تبدیل به رادیکال ازاد هیدروکسیل میشود. همچنین اگر فرد با تابش های UVیا Xدر تماس باشد ممکن است در سلولهایش رادیکال ازاد ایجاد شود.
برخی مواد شیمیایی نیز مثل تتراکلریدکربن بعد از متابولیزه شدن در کبد ،تبدیل به رادیکال ازاد می شوند . در واکنش های التهابی نیز ممکن است توسط لکوسیت ها رادیکال تولید شود .نتیریک اکساید نیز میتواند منشا رادیکال باشد. (ROSگونه های واکنش دهنده ی اکسیژن) رادیکال های ازاد مشتق از O2هستند . خیلی از رادیکالهای ازاد ناپایدارند و سریعا از بین میروند و فقط در صورتی اسیب زا هستند که توازن تولید و برداشت انها بهم بریزد و تجمع یابند.
بدن برای برداشت رادیکالهای ازاد سازوکارهایی دارد :

1.مکانیسم های انزیمی : سوپراکسید دیسموتاز-SODگلوتاتیون پراکسیداز – کاتالاز گلوتاتیون در سلولها به رادیکال ها میچسبد و با غیرفعال کردن انها اکسید میشود و گلوتاتیون پراکسیداز با احیای ان دوباره ان را به چرخه بازمیگردانند.
2.مکانیسم های بدون انزیم : مثل عوامل انتی اکسیدان (برخی VITها) - برخی PRهای خون که به مواد مستعد تولید رادیکال متصل میشوند و از واکنش ان جلوگیری میکنند مثلا برای اهن ، ترانسفرین یا برای مس ، سرولوپلاسمین وجود دارد.

.5نقص در نفوذپذیری غشا : کاهش تولید - ATPافزایش تجزیه ی فسفولیپید – کاهش سنتز فسفولیپید – افزایش کلسیم و یونهای واکنش دهنده ی اکسیژن همگی باعث تغییر نفوذپذیری غشا میشوند.
اگر سلولی اسیب شدیدی به میتوکندری ها و غشای ان وارد شود ، وارد مرحله ی برگشت ناپذیری میشود و سلول به ناچار به مرگ سلولی به روش نکروز مبتلا میشود .

6.اسیب DNAو PRها : این اتفاق در مراحل اولیه باعث میشود سلول روند خودکشی یا اپوپتوز را پیش گیرد.
تغییراتی که بر اثر اسیب به سلول براثر یک محرک ایجاد میشود، ابتدا در سطح مولکولی و بیوشیمیایی قرار دارد و در این زمان است که میتوان به مریض کمک کرد ولی پس از مدتی تغییرات
در سطح میکروسکوپی وماکروسکوپی نیز ظاهر میشوند.تغییرات برگشت پذیری که در سلول در معرض استرس میتوان با میکروسکوپ الکترونی دید :

1. شبکه اندوپلاسمی و میتوکندری ها متورم شده اند
2. خود سیتوپلاسم تا حدی متورم است
3. درونسلول قطرات چربی نمایان است
4. حباب هایی در سطح غشا ایجاد میشود
5. کروماتین درون هستهمچاله میشود -6میکروویلی های سلول ازبین میروند.

 میکروسکوپ نوری :

1. تجمع مایع در سلول که ان رامتورم می کند ( vacuolar hydropic degeneration یاdegeneration )
2. تجمعات چربی داخل سلول fatty change که اگر عامل اسیب رسان ادامه یابد ، تغییرات برگشت ناپذیر میشوند وسلول به سمت مرگ به روش نکروز میرود .