آموزش ادبیات دوازدهم | آموزش درس به درس ادبیات دوازدهم : درس دوم مست و هشیار:  در این قسمت سعی داریم تا با اموزش درس دوم ادبیات دوازدهم همراه شما باشیم. نظرات و سوالات خود را با ما به اشتراک بگذارید.

درس دوم : مست و هوشیار

گویند که بطی در آب روشنایی می دید. پنداشت که ماهی است. قصدی می کرد تا بگیرد و هیچ نمی یافت. چون بارها بیازمود و حاصلی ندید، فروگذاشت. دیگر روز هر گاه که ماهی بدیدی، گمان بردی که همان روشنایی است؛ قصدی نپیوستی، و ثمرت این تجربت آن بود که همه روز گرسنه بماند.

کلیله و دمنه، ترجمه نصرالله منشی

قلمرو زبانی : بط : مرغابی | پنداشت : تصور می کرد / قصدی می کرد: تلاش می کرد / آزمودن : امتحان کردن احاصلی ندید: نتیجه ای نگرفت / فرو گذاشتن : رها کردن ، صرف نظر کردن ابدیدی: می دید، گمان بردی : فکر می کرد، خیال می کرد / ثمرت : نتیجه | گویند: فرایند واجی افزایشی - واژه های وندی :بطی اقصدی / بارها احاصلی - ترکیب وصفی: دیگر روز / هرگاه اهمان روشنایی این تجربت اهمه روز قلمرو ادبی : ماه و گاه : جناس ا مراعات نظیر : بط .آب ماهی

قلمرو معنایی :

پیام : زیان قیاس نابه جا وظاهر بینی / درس دوم : مست و هشیار / قالب شعر: قطعه / محتوا : ترسیم فساد و تزویر اجتماع عصر شاعر.



محتسب مستی به ره دیده و گریبانش گرفت / مست گفت:« ای دوست، این پیراهن است افسار نیست»

قلمرو زبانی محتسب: ماموری که کار وی نظارت بر اجرای احکام دین بود / مرجع ضمير « ش»: مست ؛ نقش مضاف اليه / دوست: منظور محتسب / افسار: تسمه وریسمانی که به سر و گردن اسب والاغ می بندند.

قلمرو ادبی: تناسب: گریبان و پیراهن / تضاد: است و نیست . قلمرو فکری محتسب (مامور) در راه مستی را دید و گریبانش را گرفت مست گفت: ای دوست این پیراهن است که آن را گرفته ای افسار نیست .

مفهوم: اشاره به برخورد تحقر آمیز مأموران حکومتی است با متهم.

 گفت: «مستی، زان سبب افتان و خیزان می روی» گفت: «جرم راه رفتن نیست،ره هموار نیست»

قلمرو زبانی مستی: مست هستی / افتان وخیزان: حالت راه رفتن فرد مست، تلو تلو خوران.

قلمرو ادبی: کنایه: هموار نبودن راه، کنایه از گستردگی فساد در جامعه / تناسب: می روی ، راه رفتن . افتان وخیزان می روی : کنایه از عدم تعادل قلمرو فکری (محتسب ) گفت تو مست هستی به همین دلیل تلوتلو خوران راه می روی. (مست) گفت:« جرم راه رفتن من نیست، جامعه پراز فساد و خلاف است.»

 گفت:«می باید تو را تا خانه قاضی برم» گفت: «رو، صبح آی قاضی نیمه شب بیدار نیست»

قلمرو زبانی نرو و آی: فعل امر برو و بیا

قلمرو ادبی: ایهام: بیدار ( الف) مقابل خواب ب) هشیار نباشد)/ تضاد: صبح و شب تضاد در افعال

قلمرو فکری : (محتسب) گفت باید تورا به خانه ی قاضی ببرم . پاسخ داد که برو وصبح بیا چرا که قاضی نیمه شب بیدار نیست (خود قاضی الان مست و ناهشیار است )

مفهوم: مسئولان به فکر آسایش و خوشی خود هستند نه در فکر و اندیشه ی مردم

گفت: «نزدیک است والی را سرای، آن جا شویم» / گفت: « والی از کجا در خانه خمار نیست »

قلمرو زبانی : سرا : خانه ؛ منزل والی: حاکم . فرمانروا . استاندار را : فک اضافه (سراي والي ) شویم : برویم / والی از کجا در خانه ی خمارنیست { از کجا معلوم که والی خود در میخانه نباشد / خمار: می فروش خانه می خمار. میخانه) / استفهام انکاری (حتما آنجاست)

قلمرو فکری : گفت: خانه ی حاکم نزدیک است به آن جا برویم. مست جواب داد: از کجا معلوم که خود والى الان در میخانه نباشد؟ مفهوم: اشاره به فاسد بودن و عیاشی مسئولان جامعه.

گفت:«تا داروغه را گوییم، در مسجد بخواب» گفت: «مسجد خوابگاه مردم بد کار نیست»

قلمرو زبانی :داروغه: نگهبان / خوابگاه: وندی / داروغه : ساده / بد کار: مرکب قلمرو ادبی: تکرار: مسجد ، گفت / تناسب : خواب و خوابگاه

قلمرو فکری :گفت تا نگهبان را باخبر کنم برو و در مسجد بخواب. مست گفت: « مسجد جای افراد بدکار نیست.»

مفهوم: بی توجهی و بی احترامی به اماکن مقدس (داخل شدن مست به مسجد)

گفت:«دیناری بده پنهان و خود را وارهان» گفت: «کار شرع ، کار درهم و دینار نیست»

قلمرو زبانی دینار: سکه ی طلا / وارهان: خلاص کن. نجات بده / شرع: دین. شریعت. مذهب / درهم: سکه نقره . درم . پول نقد

قلمرو ادبی: تناسب: درهم و دینار / دیناری بده پنهان: کنایه از رشوه خواری

قلمرو فکری :(محتسب) گفت:« به من پنهانی رشوه بده و خود را خلاص کن.» گفت:« رشوه در دین جایگاهی ندارد.» ( کار خوبی نیست )

مفهوم: اشاره به « رواج رشوه خواری در جامعه»

گفت :«از بهر غرامت، جامعه ات بیرون کنم» گفت: «پوسیده است، جز نقشی ز پود و تار نیست »

قلمرو زبانی از بهر: حرف اضافه ، برای غرامت: چیزی که تاوان آن لازم باشد؛ جبران خسارت مالی / پود : رشته های افقی لباس. / تار : رشته های عمودی لباس

قلمرو ادبی: تناسب: جامه، پود ، تار / کنایه: (جامه) نقشی زپود نیست : کنایه از نخ نما بودن و فرسودگی جامه)
قلمرو فکری : گفت: برای خسارت، لباست را از تنت بیرون می آورم جواب داد: لياس من پوسیده و نخ نما است.

مفهوم : ۱- رشوه خواری ۲- نشانه ی فقر و تهی دستی افراد جامعه

 گفت: «آگه نیستی کز سر درافتادت کلاه» گفت: «در سرعقل باید، بی کلاهی عار نیست!»

قلمرو زیانی : آگه: مخفف «آگاه»/ ت (اقتادت) بجابه جایی ضمیر شخصی : کلاه از سرتو در افتاد / کز سردر افتادت کلاه - توضیحات (۲) جز معنای ظاهری تعادل نداشتن مست را می رساند .ضمنا" در قدیم بدون کلاه و دستار در بین مردم ظاهر شدن نوعی تنگ ویی ادیی تلقی می شد. اعارة تنگ. رسوایی بدنامی قلمرو ادبی: تناسب: سر و کلاه . سر درافتادت کلاه : ایهام : ۱- تعادل نداری ۲- بی ادب هستی همچنین کنایه از تعادل نداری قلمرو فکری گفت: « با خبر نیستی که کلاه از سرت افتاده است» (وتعادل تداری ) جواب داد :« در سر عقل باید باشد کلاه نداشتن عیب و ننگ به شمار نمی آید.»

 گفت: «می بسیار خوردی، زان چنین بی خود شدی» گفت: «ای بیهوده گو،حرف کم و بسیار نیست!»

قلمرو زیانی بیهوده گو : صفت فاعلی . مرکب مرخم (بيهوده گوینده) و ارتکاب آن واژه های وندی: بی خود مركب : بیهوده گو قلمرو ادیی تضاد: کم و بسیار قلمرو فکری گفت:« شراب زیاد نوشیده ای به همین دلیل مست واز خود بی خود گشته ای.» گفت: ای فرد بیهوده گوینده، بحث کم و زیاد نوشیدن نیست (حرام، حرام است ). 2 مفهوم: نفس خطا و حرام بودن عمل مهم است که میزان (مقدار) انجام آن.

گفت: «باید حد زند هشیار مردم، مست را» گفت: «هشیاری بیار اینجا کسی هشیار نیست »

قلمرو زبانی حد: مجازات شرعی هشیار مردم : ترکیب وصفی مقلوب (مردم هشیار)

قلمرو ادبی: تضاد: مست وهشیارا تکرار هشیار هشیاری پیار اینجا کسی هشیار نیست کنایه از غفلت و آلوده بودن جامعه

قلمرو فکری : (محتسب) گفت:« باید مردم هوشیار، افراد مست را مجازات کننده پاسخ داد: « یک انسان هشیار را در این جامعه نشان بده؛ در این جامعه؛ کسی هشیار و سالم نیست.» | مفهوم : در اجتماع، فساد گسترده و فراگیر شده است دیگر کسی سالم نیست .

ارتباط معنایی دارد با: «گر حکم شود که مست گیرند در شهر هر آنچه (هر آنکه هست گیرند»

برای درخواست های خود می توانید با گروه پشتیبانی انلاین به گفت و گو بنشینید و هر انچه می خواهید را مطرح نمایید. منتظر نظرات شما عزیزان هستیم.